Kiedy jest najwięcej zanieczyszczeń w powietrzu w miastach? Wysokie wartości zanieczyszczeń, takich jak tlenek węgla, tlenki siarki, azotu i WWA notowane są szczególnie w okresie zimowym, kiedy rozpoczyna się z sezon grzewczy. Wynika to z faktu, że zanieczyszczenia te dostają się do atmosfery głównie z kotłowni miejskich czy przemysłowych, które pracują zimą ze zwiększoną mocą. Nie bez znaczenia jest spalanie odpadów w piecach, co powoduje bardzo dużą emisje rakotwórczych substancji. Przyczyną takiego stanu są stare instalacje grzewcze na opał stały lub płynny. Niezależnie od pory roku istotnym źródłem zanieczyszczeń jest transport. Zimą emisja ta wzrasta ze względu na spalanie paliwa w niedostatecznie rozgrzanym silniku oraz używanie ogrzewania postojowego.

Jakie warunki atmosferyczne znacznie pogarszają sytuacje w mieście?

W momencie gdy występuje niekorzystna sytuacja meteorologiczna, która nie sprzyja rozpraszaniu się zanieczyszczeń w dolnych warstwach troposfery. Decydujące znaczenie ma występowanie inwersji, czyli wzrost temperatury powietrza wraz z wysokością. Inwersja powoduje tworzenie się warstwy hamującej w troposferze, występującej powyżej warstwy granicznej. Przy takiej pogodzie nie występują pionowe ruchy mas powietrza, co utrudnia rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń na dalsze odległości.

Kolejnym istotnym czynnikiem wpływającym na kumulacje zanieczyszczeń jest brak wiatru, który sprawia, że zanieczyszczenia nie są mieszane i wywiewane. Nie bez znaczenia ma wpływ opadów atmosferycznych. Ich obecność powoduje wypłukiwanie zanieczyszczeń z powietrza oraz istotnie poprawia widzialność przy dużym zapyleniu.

Czy ukształtowanie terenu wpływa na zanieczyszczenia?

Zjawisko kumulowania się zanieczyszczeń najczęściej występuje w miejscach o utrudnionym przewietrzaniu np. w kotlinach czy miejscach oddzielonych barierami topograficznymi. Sytuacja taka występuje np. w Kotlinie Jeleniogórskiej czy miastach takich jak Kraków. Istotna jest też sama zabudowa skupisk ludności.

Miasta, które mają korytarze powietrzne w układzie promienistym są najefektywniej przewietrzane. Wynika to z faktu, że może być wykorzystywany wiatr z każdego kierunku. Również występowanie podłużnych korytarzy przechodzących przez miejsca o największych skupiskach zanieczyszczeń pozwala na wywiewanie ich z dużą skutecznością.

Prawo w celu obniżenia emisji zanieczyszczeń

W celu uniknięcia sytuacji, gdy podwyższone stężenia zanieczyszczeń mogłyby wpływać w sposób skrajnie niekorzystny na zdrowie ludzkie, wprowadzono wiele instrumentów zarządzania jakością powietrza. W ich skład wchodzą instrumenty prawne (obowiązujące akty prawne i wydawane na ich podstawie decyzje), ekonomiczne (opłaty środowiskowe, administracyjne kary pieniężne, wspieranie programów proekologicznych), i społeczne (edukacja ekologiczna, dostęp społeczeństwa do informacji o środowisku).

Głównym dokumentem europejskim mówiącym o ochronie powietrza jest Dyrektywa CAFE, która została transponowana na prawo polskie. Zakłada ona wraz z opartymi na nich rozporządzeniami standardy jakości powietrza, które muszą być obligatoryjnie spełniane. Narzuca też opracowywanie Programów Ochrony Powietrza (POP) i planów działań krótkoterminowych (PDK).

W celu kontrolowania oraz wykrywania ewentualnych zagrożeń Główny Inspektorat Ochrony Środowiska prowadzi Sie
Monitoringu Powietrza. Na jej podstawie właściwe terytorialnie Inspektoraty Ochrony Środowiska informują o przekroczeniu stanów alarmowych Zespoły Zarządzania Kryzysowego.

W walce z niską emisją opracowuje się na szczeblu gminnym PONE czyli Programy Ograniczenia Niskiej Emisji.

Co można zrobić z zanieczyszczeniami w miastach?

Idyllą byłoby nałożenie na indywidualnych odbiorców, tak jak na przedsiębiorców, możliwości emitowania określonej ilości zanieczyszczeń. Jest to oczywiście niemożliwe zarówno ze względów ekonomicznych jak i prawnych. Dlatego ważna jest świadomość ludzi, że wszystko co np. spalimy w piecu, kumuluje się głównie wokół komina, ze względu na to, że niskie kominy często nie są w stanie wynieść zanieczyszczeń ponad warstwę graniczną.

Warto zadać sobie pytanie, czy spalanie odpadów takich jak np. płyt mdf jest dobrym rozwiązaniem. Pozbędziemy się odpadów i mamy tanie źródło ogrzewania, ale otwierając okno czy wychodząc na dwór wdychamy wszystkie zanieczyszczenia, a te z kolei mogą być bardzo toksyczne.

Zwracajmy zatem uwagę czym palimy w piecach my i nasi sąsiedzi. Nie spalajmy śmieci, ani niskiej jakości węgla, wymieńmy niesprawne urządzenia grzewcze. Warto dodać, że część miast, w których występuje problem przekraczania jakości powietrza, współfinansuje wymianę przestarzałych urządzeń cieplnych na ekologiczne.

Źródła:

http://tchie.uni.opole.pl/ecoproc10b/DrzenieckaOsiadaczNetzel_PECO10_2.pdf
http://www.krakow.pios.gov.pl/raport06/02_3_Powietrze_Dyspersja.pdf
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (Clean Air for Europe)