1 września 2022 r. wchodzi w życie Ustawa o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania przestępczości środowiskowej (Dz. U. z 2022 r. poz. 1726). Projekt przedłożony przez ministra klimatu i środowiska Annę Moskwę został 15 sierpnia 2022 r. podpisany przez Prezydenta RP.

Podstawowym celem ustawy jest zaostrzenie istniejących już sankcji karnych za przestępstwa i wykroczenia przeciwko środowisku. Zaznaczono, że wprowadzane zmiany są reakcją na regularny w ostatnich latach wzrost liczby przestępstw przeciwko środowisku, a także tendencję wzrostową liczby pożarów w miejscach gromadzenia odpadów. – Praktyka stosowania dotychczasowych przepisów pokazuje, iż obecne sankcje karne są niewystarczające i nie powstrzymują sprawców przed popełnianiem przestępstw przeciwko środowisku – napisano na oficjalnej stronie internetowej Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Oprócz zaostrzenia dotychczas obowiązujących kar, Ustawodawca wprowadził kilka zmian mających na celu ułatwienie wykrywania przestępstw i wykroczeń przeciwko środowisku, a także uproszczenie procedury pociągania sprawców do odpowiedzialności karnej.

Najważniejsze rozwiązania:

 

  1. Wzrost kar finansowych
  • W przypadku skazania sprawcy za umyślne przestępstwo przeciwko środowisku, sąd będzie musiał orzec wobec niego nawiązkę w wysokości od 10 tys. zł do 10 mln zł na rzecz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Posłużą one nie tylko do usuwania skutków działalności przestępczej, ale także zasilą różne programy ekologiczne, mające na celu m.in. poprawę jakości powietrza lub wody w Polsce.

Gdy przestępstwo zostanie popełnione nieumyślnie, nawiązka będzie orzekana fakultatywnie. Z kolei w szczególnie uzasadnionych okolicznościach, gdy wymierzona nawiązka powodowałaby dla sprawcy uszczerbek dla niezbędnego utrzymania siebie i rodziny lub gdy pokrzywdzony pojednał się ze sprawcą, sąd może ją wymierzyć w niższej wysokości niż przewidziane przepisami.

  • Podwyższona zostanie minimalna i maksymalna stawka kara grzywny za zaśmiecanie miejsc publicznych oraz lasów – grzywna nie niższa niż 500 zł. Ponadto, taka sama kara będzie grozić za usiłowanie oraz podżeganie do ww. wykroczenia.
  • Maksymalna stawka kary grzywny za usuwanie roślinności przez wypalanie gruntów rolnych, obszarów kolejowych, pasów przydrożnych, trzcinowisk lub szuwarów zostanie podwyższona do 30 tys. zł.

 

  1. Zaostrzenie kar pozbawienia lub ograniczenia wolności za:
  • spowodowanie zniszczenia w świecie roślinnym lub zwierzęcym w znacznych rozmiarach. W takim przypadku grozić będzie kara pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
  • niszczenie albo uszkadzanie – wbrew  przepisom obowiązującym na terenie objętym ochroną – roślin, zwierząt, grzybów lub ich siedlisk, lub siedlisk przyrodniczych, i spowodowanie tam istotnej szkody – grozić będzie grzywna, kara ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Taka sama kara przewidziana będzie za niszczenie albo uszkadzanie roślin, zwierząt i grzybów pod ochroną gatunkową lub ich siedlisk – w przypadku istotnej szkody.
  • zanieczyszczenie wody, powietrza lub powierzchni ziemi substancją albo promieniowaniem jonizującym, jeśli może to zagrozić życiu lub zdrowiu człowieka lub spowodować istotne obniżenie jakości wody, powietrza lub powierzchni ziemi lub zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym – w znacznych rozmiarach. W takim przypadku grozić będzie kara pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat.
  • nielegalne składowanie, usuwanie, przetwarzanie, odzysk, unieszkodliwianie i transport odpadów, które może zagrażać życiu lub zdrowiu człowieka lub spowodować obniżenie jakości wody, powietrza, powierzchni ziemi lub zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym. Grozić za to będzie kara pozbawienia wolności od roku do 10 lat.
  • za przywożenie z zagranicy lub wywożenie za granicę odpadów niebezpiecznych – bez wymaganego zgłoszenia lub zezwolenia, albo wbrew jego warunkom. Grozić za to będzie kara pozbawienia wolności od 2 do 12 lat. Taka sama kara będzie grozić za porzucanie odpadów niebezpiecznych w miejscach do tego nieprzeznaczonych.

 

  1. Pozostałe zmiany
  • Zlikwidowany zostanie warunek skazania prawomocnie osoby fizycznej, aby można było pociągnąć do odpowiedzialności podmioty zbiorowe (np. spółki) za przestępstwa przeciwko środowisku. Jest to zastosowanie się do rekomendacji Komitetu Ministrów Rady Europy z dnia 20 października 1988 r. co w sposób oczywisty powinno skrócić i ułatwić postępowanie wobec podmiotów zbiorowych w sprawach o przestępstwa przeciwko środowisku.
  • Pracownicy GIOŚ są zwolnieni z zakazu poruszania się po drogach leśnych, ponadto nie dotyczą ich zakazy wstępów do lasów, jeśli realizują zadania związane z państwowym monitoringiem środowiska. Dodatkowo pracownicy Inspekcji Ochrony środowiska zostali włączeni do katalogu instytucji zwolnionych ze składania opłat na autostradach.
  • Wykonawcy będący osobami fizycznymi, którzy zostali prawomocnie skazani za przestępstwa przeciwko środowisku zostają przez zamawiającego obligatoryjnie wykluczeni z postępowań o zawarcie umowy koncesji.
  • Inspektorzy WIOŚ zostali upoważnieni nakładania grzywien w postępowaniu mandatowym za wykroczenia przeciwko środowisku określone w przepisach odrębnych. Dotychczas to uprawnienie wynikało z Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 13 września 2002 r. w sprawie nadania inspektorom Inspekcji Ochrony Środowiska uprawnień do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz. U. Nr 151, poz. 1253 z późn. zm.). Wprowadzona zmiana jest o tyle istotna, że po wejściu w życie ustawy, inspektorzy będą mogli wystawiać grzywny w związku z popełnieniem wszelkich wykroczeń przeciwko środowisku (dotychczas lista wykroczeń, na podstawie których inspektorzy mogli wystawić mandat, była katalogiem zamkniętym), jak np. art. 477 oraz 478 Ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 2233 z późn. zm.).

Ponadto inspektorzy WIOŚ będą mogli w przypadku uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa z art. 182, art. 183 lub art. 186 Kodeksu karnego lub jakiegokolwiek wykroczenia przeciwko środowisku podjąć czynności polegające na:

1) obserwowaniu i rejestrowaniu przy użyciu środków technicznych, w tym technik satelitarnych i bezzałogowych statków powietrznych, obrazu zdarzeń oraz dźwięku towarzyszącego tym zdarzeniom;

2) gromadzeniu i zabezpieczaniu dowodów popełnienia przestępstwa lub wykroczenia;

3) żądaniu pisemnych lub ustnych informacji oraz przesłuchiwaniu osób w zakresie niezbędnym dla ustalenia stanu faktycznego przy jednoczesnym pouczeniu ich o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań, o której mowa w Kodeksie karnym;

4) ustalaniu tożsamości osób oraz żądaniu okazania dokumentów niezbędnych do wymierzenia grzywny w drodze mandatu karnego lub sporządzeniu wniosku o ukaranie;

5) nakładaniu grzywien w postępowaniu mandatowym za wykroczenia określone w trybie przewidzianym przepisami o postępowaniu w sprawach o wykroczenia;

6) dokonywaniu oględzin pomieszczeń i innych miejsc;

7) zatrzymywaniu lub przeszukiwaniu pojazdów przewożących towary oraz kontroli dokumentów związanych z przewozem towaru, jeżeli zachodzi podejrzenie przewożenia odpadów;

8) udzielaniu pouczeń, zwracaniu uwagi, ostrzeganiu lub stosowaniu innych środków oddziaływania wychowawczego.

Avatar
Napisane przez Piotr Nowicki